اقتصاد لبنان خصوصی و مبتنی بر شیوه بازار آزاد است. بر اساس آمارهای موجود، تولید ناخالص داخلی لبنان در سال 2019 میلادی حدود 52 میلیارد دلار بوده که بعد از بحران اقتصادی به 21.8 میلیارد دلار رسیده است. بخش خدمات (تجارت، بانکداری، گردشگری و دیگر بخشهای خدماتی) قبل از بحران اقتصادی بیش از 80 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را به خود اختصاص میدادند. مهمترین بخشهای اقتصاد لبنان تا سال 2019 عبارتند از: خدمات 83%، صنعت حدود 13 % و کشاورزی حدود 4%، که با بحران اقتصادی و بهویژه ورشکستگی بانکی این کشور سهم کشاورزی در سال 2012 به 9% و صنعت به 15% رسید.
- تجارت: تراز تجاری لبنان به دلیل مشکلات داخلی لبنان این کشور در طول سالهای گذشته همواره منفی بوده است. مهمترین کشورهای صادرکننده به لبنان در سال 2021 عبارتند از ترکیه، یونان، چین، آمریکا، امارات، ایتالیا، آلمان، روسیه، اوکراین و فرانسه. مهمترین کشورهای هدف صادراتی لبنان نیز امارات، سوئیس، کامرون، قطر، مصر، آمریکا، عربستان، عراق، یونان و سوریه هستند.
لبنانیهای مقیم خارج در بسیاری از کشورها از جمله آفریقا، آمریکای لاتین، کشورهای عربی و استرالیا فعالیت تجاری دارند و بهطور متوسط سالانه 7 – 8 میلیارد دلار ارز وارد کشور کردهاند، این روند در سال 2019 و 2020 به دلیل بحران اقتصادی لبنان کاهش چشمگیری داشته است. امضای موافقتنامه تعرفه ترجیحی با کشورهای اروپائی و عربی، باعث کاهش تعرفه گمرکی کالاهای تولید اروپا و عربی و افزایش واردات از این کشورها به لبنان شده است. لبنان در سال 2019 حدود 19 میلیارد دلار واردات داشته که این رقم در سال 2020 به دلیل بحران اقتصادی و ارزی لبنان به نصف کاهش یافته است. در سال 2021 لبنان 13.6 میلیارد دلار واردات و 3.9 میلیارد دلار صادرات داشته است.
- بانکداری: بانکداری در لبنان خصوصی است. اکنون بیش از 80 بانک خصوصی در لبنان فعالیت دارند. علاوه بر بانکهای تجاری، مؤسسات مالی و اعتباری و واسطهای نیز در لبنان فعالیت دارند. ازجمله این بانکها میتوان بلوم بانک، فرانسبانک، بیبلوس بانک، بانک العودة، بانک اسلامی لبنان و بانک صادرات ایران را برشمرد. بعد از بحران اقتصادی و مالی لبنان در سال 2019 خدمات بانکی و فعالیتهای بانکداری در لبنان با ورشکستی روبرو شده و از پرداخت بدهیهای ارزی خارجی و تحویل سپردههای بانکی خودداری کرده است.
- گردشگری: لبنان در سال 2018 و 2019 پذیرای نزدیک به 2 میلیون گردشگر خارجی بوده و سالانه حدود 3.5 میلیارد دلار از این محل درآمد ارزی داشته؛ ولی این آمار در سال 2020 بهدلیل شرایط اقتصادی لبنان و اپیدمیکرونا به شدت کاهش پیدا کرد. در سال 2021 حدود 291 هزار نفر گردشگر خارجی وارد لبنان شده و در سال جاری (2022) روند افزایشی داشته و در نیمه اول بیش از 500 هزار نفر وارد لبنان شده است.
- کشاورزی: بخش عمده نیروی کار لبنان در کشاورزی فعال هستند. جنوب لبنان و منطقه دره بقاع در شرق لبنان بیشترین اراضی حاصلخیز را دارند. مرکبات، زیتون، انگور، سیب، موز و تنباکو مهمترین تولیدات کشاورزی صادراتی لبنان هستند.
لازم به ذکر است که بحران سوریه تاثیرات منفی بسیار زیادی بر بخشهای مختلف اقتصادی لبنان بر جای گذاشته است. تا پیش از آغاز بحران در سوریه، بخش قابل توجهی از محصولات کشاورزی لبنان، از طریق سوریه به بازارهای منطقه و بهویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر میشد. علاوه بر این، تشدید بحران اقتصادی در سالهای گذشته، فقدان دولت مستقر و چالشهای سیاسی، تحریم مبادلات با سوریه از سوی آمریکا با قانون قیصر و شیوع بیماری کرونا تاثیرات منفی شدیدی بر اقتصاد لبنان وارد کرده و اقتصاد لبنان را در آستانه فروپاشی قرار داده است. ذخایر ارزی لبنان رو به پایان بوده و کمبود دلار ورادات کالاهای اساسی را با مشکل مواجه کرده است. نرخ تبدیل دلار از 1515 به 40000 لیره در مهرماه 1401 رسیده است.
تشکیل دولت جدید و دریافت کمکهای اقصادی وعده داده شده در کنفرانس پاریس و اجرای برنامه اقتصادی نجات ملی و اصلاحات اقتصادی، میتواند اقتصاد لبنان را در مسیر رشد و رونق مجدد قرار دهد.
بولتن اقتصادی نیمه اول بهمن 1402
بولتن اقتصادی نیمه دوم بهمن 1402
بولتن اقتصادی نیمه دوم فروردین 1403
بولتن اقتصادی نیمه اول اردیبهشت 1403